پیشینه و خاستگاه «نخوتک»
از اشیاء موجود، ۵ شیء پیشینه و خاستگاه «نخوتک» دارد.
اگر با دقت بنگریم خلل و فرج نخود شباهتی به صورت انسان یافت می شود. زائده میان شکاف بخش های چپ و راست، به شکل دماغ است و برجستگی های هر بخش گونه را تداعی می کند. به ویژه اگر یک نخود در احاطه پارچه به عنوان سرپوش و تن پوش در نظر آید تصور عروسک بودنش قطعی است. کوچکی آن غایت معنی عروسک بودن را القا می کند.
در این گونه عروسک، یک نخود درشت را انتخاب می کنند و در آن سوراخ ایجاد می کنند یا نخودهایی را که حشرات سوراخ کرده اند استفاده می کنند. سپس با رنگ یا مداد رنگی صورت نخود را طراحی می کنند و در آخر تکه ای پارچه رنگی به عنوان چادر با چسب یا صمغ درخت آلو و یا توت به دور نخود می چسبانند. در سوراخ زیر نخود چوب ظریفی می چسبانند و با دو انگشت شصت و اشاره آن را حرکت می دهند. (راوی حمیده سارونی، سیستان و بلوچستان، زاهدان ۱۳۸۶).
منبع:
عظیم پور، پوپک. فرهنگ عروسکها و نمایشهای عروسکی آیینی و سنتی ایران. تهران: نمایش، ۱۳۸۹. ص ۵۵۹.