بخش باستان موزه ایرانک

این بخش به نخستین نشانه‌های تاریخ و فرهنگ کودکی در سرزمین پهناور ایران اختصاص دارد. ‏نقش کودک بر سنگ‌نگاره‌ها، لوح‌های مشق، بازی‌افزارها و کهن‌ترین ‏اثر بازمانده از فرهنگ کودکی، افسانه «درخت آسوریگ» در این بخش نمایش داده شده است.

 


بخش باستان موزه ایرانک
 

لوح مشق
 

نمونه‌هایی از لوح‌های مشق در منطقه شوش استان خوزستان پیدا شده که قدمت آن به سه هزار سال پیش می‌رسد. لوح‌هایی از جنس گل که کف دست جا می‌گرفتند و با قلم چوبی روی آن می‌نوشتند. این لوح‌ها نشان از اهمیت آموزش و پرورش در ایران باستان است.



مولاژ لوح مشق گلی یافته شده در منطقه شوش استان خوزستان
 

بازی افزارها


بازی‌افزار‌ها در حقیقت نمونه‌های باستانی اسباب‌بازی‌های فعلی هستند. قدیمی‌ترین نمونه‌ها از جنس گل در انواع مختلفی مانند سوتسوتک‌های سفالی در اشکال حیوانات و ارابه‌های کوچک بوده‌اند. پیکرک‌ها یا همان عروسک‌ها نمونه‌ی دیگری از بازی‌افزارها هستند که بیشتر از جنس گل و به شکل حیوانات بوده‌اند.

 

در سایت کتابک بخوانید: بیش‌تر از بازی

سوتسوتک سفالی به شکل اسب
 

زیست‌افزارها


شیرمک‌ها از انواع زیست‌افزارهای یافته شده و قدیمی‌ترین مدل مربوط به چهار هزار سال پیش مربوط به تپه‌های قیطریه تهران است. شیرمک‌ها در واقع ظروف سفالینه‌ای بوده که برای نوشیدن شیر نوزادان به کار می‌برده‌اند. شیرمک‌ها بدنه‌ای کروی و ظریف دارند. لوله‌ای میان تهی تا انتهای ظرف ادامه دارد که شیر را به دهان نوزاد برساند.



زیست‌افزارهایی که برگ درخت نخل ساخته شده‌اند


 

جام سفالی شهر سوخته


ظرف سفالی کشف‌شده در شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان متعلق به ۵,۲۰۰ پیش است. این ظرف سفالی شامل مجموعه‌ تصاویری است که بزی را در حال پریدن بر روی درخت و خوردن برگ نشان می‌دهد. دانشمندان ازین اثر به عنوان اولین تصویر متحرک یا اولین انیمیشن جهان نام برده‌اند.
 


مولاژ جام سفالی یافته شده در شهر سوخته
 

درخت آسوریک


درخت آسوریک ( افسانه درخت خرما و بزی ) کهن‌ترین متن ادبی کودکان ایران است که قدمت آن نزدیک به سه هزار سال می‌رسد. این افسانه منظوم نشانه‌ای روشن از ‏پیشینه تاریخ ادبیات کودکان و پیوند آن با آموزش به کودکان است. محور اصلی این افسانه رجزخوانی درخت خرما و بز ‏برای یک‌دیگر است بر سر سودهایی که برای انسان دارند. زیاده خواهی‌های خرما و ‏زیرکی‌های بز در هماوردی پرکشش، صحنه‌های دل‌نشینی پدید آورده است ‏. در گذرهای تاریخی دیگر، درخت ‏آسوریک به متن‌هایی موازی مانند « افسانه رز و میش » و « مو و میش» برگردانده ‏شدند که یکی از آشکارترین سندها برای کودکانه بودن این اثر است. چراکه برای دوره‌های ‏بلند این دو متن در مکتب‌خانه‌های کوهپایه‌های زاگرس آموزش داده می‌شده و علت ‏دگرگونی آن به پدیدارهای دیگر مانند درخت انگور یا گوسفند، فراوانی این پدیده در ‏زاگرس و نبود درخت خرما در این ناحیه سردسیری است. ‏



چیدمان افسانه درخت آسوریک در موزه ایرانک

 

 قسمت‌های دیگر موزه را در لینک‌های زیر ببینید:

بخش اسلام موزه ایرانک
بخش قاجار موزه ایرانک
بخش پهلوی موزه ایرانک
آموزش و پرورش