از سال 1300 تا 1340 با شکلگیری نظام آموزش و پرورش ابتدایی و متوسطه نیاز به تصویرگری کتابهای درسی و آموزشی یکی از اولویتهای جامعه شد. در این دوره گروهی از دانشجویان که برای ادامه آموزش عالی در رشتههای نقاشی و هنرهای تجسمی به اروپا و دیگر کشورهای پیشرفته رفته بودند، با خود کتابهای مصور و تصویری میآوردند و فرهنگیان و کارگزاران فرهنگی با این پدیده بیش از گذشته آشنا میشدند. در سال 1319 با راهاندازی هنرکده که هنرهای زیبا را در سطح عالی آموزش میداد، جوانان هنرمند در ایران توانستند با نقاشی و گرافیک که در غرب رایج بود آشنا شوند. همه اینها و نیازهای کودکان به نشریههای ویژه خود و کتابهای غیردرسی سبب شد که کم کم گروهی از همین هنرمندان جوان کار تصویرگری در نشریههای ویژه کودکان و نوجوانان و کتاب کودک را در ایران شکل دهند. این گروه از تصویرگران پیشگام کسانی چون لیلی تقیپور میلانی، جواد جوادیپور، محمد بهرامی، پرویز کلانتری، جعفر تجارتجی، مرتضی ممیز و دیگران بودند.
منبع: تصویرگری کتابهای کودکان، تاریخ، تعریف و گونهها، زهره قایینی، انتشارات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان
لیلی تقیپور میلانی (1299-1380) نخستین بانوی تصویرگر کتاب کودک در ایران در سال 1325 از دانشکده هنرهای زیبا دانشآموخته شد. او در دوره زندگی خود کتابهای زیادی را تصویرگری کرد که در میان آنها میتوان به مجموعه داستانها و افسانههای صبحی مهتدی، هشت کتاب از انجوی شیرازی و کتابهایی از جبار باغچهبان اشاره کرد. تقیپور سالها در ادارهی نگارش وزارتخانه آموزش و پرورش کار میکرد و برخی تصویرهای کتابهای درسی دههی سی از آثار اوست.
گلهاى حافظ اثر هانری گی، ترجمه محسن صبا از نخستین کتابهای پاپ آپ Pop-up book ایران است که از سوی او تصویرگری شده است. این کتاب در سال 1337 در چاپخانه بانک ملى ایران منتشر شد.
جعفر تجارتچی (1297-1380) کاریکاتوریست و انیماتور که پدر کارتون ایران نیز نامیده شده است، در سال 1327 برای تهیه فیلمهای انیمیشن به اداره فرهنگ و هنر پیوست. او از نیمه دهه 40 مجموعه آثاری را بر پایه گردآوری از فرهنگ مردم منتشر کرد. ادبیات عامیانه و کلاسیک فارسی منبع آثار تجارتچی بود. «کتابهای مصور» نخستین مجموعه اثر اوست که برگرفته از ادبیات عامیانهاند و با زبانی گفتوگویی، تصویرهای کمیک و با شمارگان بالا چاپ شدهاند و در رده کتابهای بازاری جای میگیرند. این مجموعه کتاب اما به سبب آشنا کردن کودکان با ادبیات عامیانه، در دوره تاریخی انتشار خود شایان توجهاند. آثاری همچون «خاله سوسکه و آقا موشه», «قصه نارنج و ترنج»، «قصه موش دُمبریده»، «قصه اتل متل توتوله»، داستان «کک به تنور» و «عمو نوروز»، از آن جملهاند.
محمود جوادیپور (1299-1391) در سالهای ۱۳۲۰ پس از گرفتن دیپلم ماشینسازی به دانشکدهی هنرهای زیبا رفت. در سال ۱۳۲۶ لیسانس خود را در رشته نقاشی گرفت و برای ادامه تحصیل راهی آکادمی هنرهای زیبای مونیخ شد. در سال ۱۳۳۴ از شورای عالی فرهنگ درجه دکترا گرفت. جوادیپور از سال دوم دانشکده در چاپخانه بانک ملی ایران، به عنوان نقاش و گرافیست استخدام شد. از همان وقت برای داستانهای «اطلاعات هفتگی» و بعضی از نشریههای دیگر نقاشی میکرد. نخستین کتابی که تصویرگری کرد، کتاب «کودک دبیره» از استاد ذبیح بهروز بود که در سال 1323 منتشر شد. از دیگر آثار او میتوان از کتابهای «موش و گربه»، «داستانهای ایران باستان»، پنج جلد «راهنمای هنر» و «راهنمای تدریس (هنر)» برای دورههای ابتدایی و راهنمایی نام برد.
پرویز کلانتری (1310- 1395) دانشآموخته رشته نقاشی از دانشکدهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود. او در دانشگاه با همایون صنعتیزاده آشنا شد و همین آشنایی سبب شد به مؤسسهی فرانکلین که کتابهای درسی و نشریههای پیک را منتشر میکرد، راه یابد. در همین دوره، همراه با هرمز وحید، سفری آموزشی به آمریکا داشت. در دهه 1340 و 50 او چندین کتاب درسی را تصویرگری کرده است. او از نخستین تصویرگرانی بود که با مجموعه نشریههای پیک همکاری داشت. کلانتری سپس در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان عهدهدار مدیریت آموزشهای هنری شد. نخستین کتابی که کلانتری برای کودکان تصویرگری کرد «کدو قلقلهزن» بود که در سال 1333 منتشر شد. بعد از آن کتابهای «ماه مصنوعی»، «جمجمک برگ خزون»، «گل اومد بهار اومد»، «خر و خرکچی» و کتاب «رنگین کمان» را نیز تصویرگری کرد.
مرتضی ممیز (1315-1384) که او را پدر گرافیک ایران میخوانند از کودکی با نقاشی آشنا شد. او دانشآموخته رشته نقاشی از دانشکده هنرهای زیبا بود. افرادی چون اولیاء، محمود جوادیپور و علیمحمد حیدریان (شاگرد کمالالملک) آموزگاران او بودند. او دلیل توجهاش به ادبیات کودکان را آشنایی با شورای کتاب کودک و لیلی آهی (ایمن) و بعد توران میرهادی میدانست. از دیدگاه او رشته گرافیک به بالا بردن سطح تصویرگری کتاب کودک در ایران یاری بسیار رسانده است. ممیز چندین عنوان کتاب برای کودکان تصویرگری کرده و کارگردانی سه فیلم کوتاه و انیمیشن برای کودکان را به عهده داشت است. از جمله کتابهایی که تصویرگری آنها را به عهده داشته میتوان به «هر کس خانهای دارد»، «پالتو قرمز»، «قصههای خوب برای بچههای خوب برگزیده قصه های مثنوی مولوی» «گنجشک و مردم» و «حقیقت و مرد دانا» اشاره کرد.
محمد بهرامی (1305-) در کوهپایههای رحمتآباد گیلان به دنیا آمد. از ده-یازده سالگی به سبب علاقه فراوان به نقاشی، به اداره صنایع مستظرفه رفت. در این اداره با آثار نقاشان واقعگرای ایران آشنا شد. او دانشآموختهی دانشکده هنرهای زیبا است و نخستین آتلیه گرافیک به نام آتلیه بهرامی را در ایران راهاندازی کرد. از تصویرگریهای او برای کتابهای کودکان میتوان به: «داستانهای برگزیده»، «سرگذشت کندوها»، «قصههای خوب برای بچههای خوب یا برگزیده قصههای کلیله و دمنه»، «قصههای خوب برای بچههای خوب یا برگزیده قصههای مرزباننامه»، «قصه خاله سوسکه و آقا موشه» و «قصههای برگزیده از هزار و یکشب» اشاره کرد.
غلامعلی مکتبی (1313- ) از کودکی به نقاشی علاقه داشت. او پس از پایان دوره دبیرستان، برای ادامه تحصیل از اهواز به تهران آمد و به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران وارد شد. از استادانی چون علیمحمد حیدریان، جواد حمیدی و جوادیپور بهره گرفت و چون به هنر گرافیک نیز علاقه داشت، مدتی در بخش تصویرسازی کتاب، به شکل تجربی کار کرد و برای ادامه تحصیل و فراگیری هنر نقاشی به فرانسه رفت. پس از بازگشت به ایران به دعوت رئیس مؤسسه فرانکلین به آن مؤسسه رفت و به کار تصویرگری کتاب پرداخت. نخستین کتابی که برای کودکان تصویرگری کرد، «حسنی» نوشته فریده فرجام بود که در سال 1338 از سوی انتشارات سخن منتشر شد.
محمد زمان زمانی (1301- 1395) از کودکی به نقاشی علاقه داشت. از کلاس هفتم به مدرسه دارالفنون رفت و در آنجا دو استاد به نامهای ارژنگی و عیسی ساعد او را در این کار تشویق کردند. پس از گرفتن دیپلم دو سال در استانبول بود و در آنجا با کار گرافیک و پوستر آشنا شد. پس از بازگشت به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران رفت و با دانشآموخته شدن، به کار طراحی کتابهای درسی در مؤسسه انتشارات فرانکلین پرداخت. او نخستین طراح کتابهای درسی بود. به گفته خودش: نخستین طرحهایی که برای کودکان انجام دادم، برای مجله کودکان در نشریه کیهان و بعدها برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود. از کارهایی که زمانی برای کودکان تصویرگری کرده میتوان از «خورشید»، «گمشدهی لب دریا»، «کره اسب سیاه»، «اژدهای سیاه»، «پروانهها و باران»، «شاخهای ملوس»، «قصه نخودی» و «ماه در دره نیلوفرها» نام برد.