نظام‌الدین عبیدالله زاکانی نامدار به عبید از خاندان زاکانیان است و زاکانیان از اعراب بنی خفاجه بودند که به قزوین کوچیده و در آنجا ساکن شده بودند.
عبید در کودکی پدر خود را از دست داد و سرپرستی او را عمویش عمادالدین احمدزاکانی، از دیوان‌داران آن زمان برعهده گرفت. او عبید را برای آموختن قضاوت به بغداد فرستاد. پس از مدتی به قزوین بازگشت و در آنجا بر مسند قضاوت نشست و او را صاحب معظم لقب دادند. سپس به شیراز رفت و بیشتر عمر خود را در شیراز گذراند. در آنجا با بسیاری از بزرگان سده هشتم هجری مانند شاه شیخ ابواسحاق اینجو، خواجه علاءالدین محمدوزیر، سلطان اویس جلایری و شاه شجاع مظفری همدم بود و در شعرها و نوشته‌هایش از آنان یاد کرد و مدح گفت.
زندگی ادبی عبید ۳۰ یا ۴۰ سال پس از مرگ سعدی و همزمان با کودکی حافظ آغاز شد...