بخش بزرگی از افسانه‌های ملی ایران‌، روایت شاهان است که به دو خاندان افسانه‌ای‌ پیشدادیان‌ وکیانیان‌ می‌پردازد. نخستین شاه ایران‌ کیومرث بودکه‌ اوستا او را نخستین بشر می‌خواند. پس از اوافسانه‌های‌ هوشنگ‌، تهمورث‌، جمشید، ضحاک‌، فریدون‌، ایرج‌، منوچهر، نوذر و دیگران روایت‌می‌شوند. از خاندان‌ کیانیان‌ نیز کیقباد، کیکاوس‌، کیخسرو، کی گشتاسپ‌ و... به پادشاهی رسیدند. هر کدام‌از این شاهان افسانه هایی دارند که تاریخ اسطوره‌ای ایران رامی سازند. این گونه از افسانه‌، خاستگاه خاندان‌و یا خانواده‌های شاهی را بازمی‌گوید. برای نمونه افسانه فریدون در حقیقت خاستگاه خاندان شاهی و یاشکل‌گیری پادشاهی را روایت می‌کند.