پیشینه و خاستگاه «شیشه شیر»

از اشیاء موجود، ۲ شیء پیشینه و خاستگاه «شیشه شیر» دارد.

Glass Feeding Bottle

در حالی که متمولین اواخرقرن نوزدهم، از عهده هزینه استخدام دایه های شیرده بر می آمدند، متخصصین به شدت مادران را تشویق می کردند که خودشان به فرزندشان شیر دهند. هر چند که با رشد طبقه متوسط و کم درآمد، نیاز به یافتن راه های دیگری برای شیر دادن به کودک بود، زیرا آن‌ها مجبور بودند هر روز به سر کار بروند.

شیشه های شیر در سال ۱۸۴۰برای اولین بار از جنس سرامیک توسط دانپورت به صورت تولید انبوه در انگلستان  ساخته شده است. این شرکت را جان داونپورت در سال ۱۷۹۷ در لانگپورت در استافردشایر، به منظور تولید اقلامی از جنس چینی و سفالی، تاسیس کرد. تا سال۱۸۵۰، ظروف تغذیه نوزاد که به صورت صنعتی در انگلستان تولید می شدند، بیشتر از جنس سفال یا فلز بودند. بطری از طریق سوراخ دایره ای شکلی در مرکز پر شده و پس از آن با چوب پنبه، در پوش، و یا توسط دست فرد تغذیه کننده نوزاد بسته می شد.

 خوشبختانه، با اختراع لاستیک پخته شده (ولکانیده)، سر پستانک نرم و قابل انعطافی تولید شد که می توانست گرمای فرآیند استرلیزه شدن را تحمل کند. الیجا پرت، اهل نیو یورک، توانست اختراع اولین سر پستانک لاستیکی را در سال ۱۸۴۵به ثبت برساند. شکل های متنوعی از بطری های شیشه ای بوجود آمد که دهانه شیشه ای همه آنها با یک سر بطری بسته می شد. یک قطعه لوله از پلاستیک طبیعی (معروف به پلاستیک هندی) در داخل سرپوش قرار می گرفت که سر دیگر آن به محافظ دهان و پستانک لاستیکی متصل می شد. شما می توانستید یکی از آن‌ها را از داروخانه محلی خود تهیه کنید، که در طرح ها و شکل های مختلف وجود داشت. هر چند که یک نکته در تمامی شیشه ها همسان بود. تمیز نگاه داشتن آن‌ها تقریباً غیر ممکن بود و خطر جدی سلامت کودکان را تهدید می کرد.

ظهور بطری های شیشه ای به بهداشت تغذیه نوزاد، کمک شایانی نمود. حداقل این شیشه های شفاف، دیدن آثار مواد غذایی گیر کرده در داخل بطری را امکان پذیر می ساخت؛ چیزی که تا به حال در مورد بطری های سرامیکی قابل انجام نبود. نوع جدیدی از بطری های شیشه ای، که در دهه ۱۸۷۰رایج شد، حاوی لوله هایی برای بهبود جریان مواد غذایی بود. با این حال، تمیز کردن دقیق این لوله ها تقریبا غیر ممکن بود و معمولا این حقیقت که منبع عفونت می تواند نامرئی باشد، درک نمی شد. با توجه به تعداد مرگ و میر نوزادانی که از این بطری های استفاده می کردند، نام بطری قاتل به آن‌ها نسبت داده شد.

جامعه پزشکی به صراحت استفاده از آنها را محکوم کرد، اما این طرح از بطری ها که در سطح عام فراگیر شده بود تا سال ۱۹۲۰ به فروش بالایش ادامه داد. زیرا برای نخستین بار کودکان بدون مراقبت رها می شدند تا شیر بخورند و مادران وقت آزاد پیدا می کردند تا به دیگر کارهای شان برسند.

مرگ و میر نوزادان هم چنان بسیار زیاد بود و تقریباً ۲۰ درصد از آن‌ها در اولین سال تولد می‌مردند. البته درباره درصد دقیق مرگ ومیر در قرن نوزدهم، میان آمارگیران اختلاف‌ نظر است ولی همگی آن‌ها قبول دارند که درصد بالایی را به خود اختصاص داده است. هرچند می‌شود گفت شرایط بهداشتی تأسف‌بار بوده است و بیشتر مرگ و میرها بر اثر عفونت‌های باکتریایی رخ می دادند. این در حالی بود که هنوز آنتی‌بیوتیک‌ها کشف نشده بودند. به مادران اکیداً توصیه می‌شد که کودکانشان را خودشان شیر دهند یا ترجیحاً از دایه شیرده کمک بگیرند یا از شیشه شیرها استفاده کنند.

تغییر دیگری در طراحی شیشه شیر کودک، در سال ۱۸۹۴ اتفاق افتاد که ادعا می‌کرد تمیز کردن آن را آسان‌تر کرده است. در این طرح، در انتهای سمت راست شیشه، یک دهانه باز وجود داشت که می‌توانستید از طریق آن شیر را داخل شیشه بریزید. یک سرپوش فلزی هنگامی که شیشه پر می‌شد، روی آن قرار می‌گرفت. انتظار می‌رفت که شیر کمی از کناره‌های درپوش چکه کند، اما این مدل ادعا داشت که بسیار بیشتر از مدل‌های قبلی بهداشتی است و خیلی زود تبدیل به یکی از پرفروش‌های بازار شد.

برگردان: ویدا محمدی؛ آذر زابلی پور

منبع:

"Glass Feeding Bottle" The V&A Museum of Childhood.‎ http://www.museumofchildhood.org.uk/collections/early-years/feeding-bottle-1911.‎‎

"Deadly Victorian Baby Bottles‏".‎ Liza O'Connor.‎ January 16, 2014.‎ https://www.lizaoconnor.com/2014/01/deadly-victorian-baby-bottles.html